به انحراف غیر طبیعی ستون فقرات، اسکولیوز گفته میشود که بیشتر مربوط به قسمت کمر و بالای ستون فقرات است. این عارضه که در خانمها شیوع بیشتری دارد، در سالهای اولیه کودکی یا نوجوانی و هنگام رشد فرد ایجاد میشود. معمولا انحنای ستون فقرات علائم خاصی ندارد. اما ممکن است شانه و لگن را از حالت طبیعی خارج و فرد را به یک طرف خم کند. انحراف ستون فقرات به دلیل عدم پیشرفت در سنین بزرگسالی به درمان خاصی احتیاج ندارد. با این حال پزشک متخصص با توجه به سن بیمار و شدت انحراف چند روش درمانی مانند شرکت در جلسات فیزیوتراپی و استفاده از بریس را پیشنهاد میدهد. اکنون اگر میخواهید بدانید اسکولیوز چیست و چگونه درمان میشود، با ما همراه باشید تا در ادامه به تمام سوالات شما راجع به این بیماری پاسخ دهیم.
اسکولیوز چیست و چند نوع دارد؟
افرادی که دچار اسکولیوز شدهاند در ستون فقرات خود منحنی C یا S دارند. انحراف ستون فقرات که ممکن است در هر سنی به وجود آید، در بیشتر مواقع از ۱۰ تا ۱۲ سالگی و در دوران نوجوانی پدیدار میشود. درست است که این عارضه در نوزادان بسیار نادر است؛ اما میتواند در کودکان کمتر از ۳ سال هم دیده شود. تقریبا تاکنون هیچ علت شناخته شدهای برای انحنای ستون فقرات تشخیص داده نشده است. البته که این عارضه با مشکلات دیگری مانند فلج مغزی، اسپینا بیفیدا یا دیستروفی عضلانی هم همراه میشود. اما اسکولیوز چیست و چند نوع دارد؟ به طور کلی این عارضه بر اساس علت و شدت انحراف دارای دو نوع است:
اسکولیوز شدید
اسکولیوز شدید به دلیل ایجاد زاویه بیشتر از ۴۵ درجه به جراحی نیاز دارد و ممکن است نتیجه مشکلات دیگری باشد. برای مثال فلج مغزی ممکن است با کاهش قدرت عضلانی، رشد ستون فقرات را تحت تاثیر قرار داده و باعث تغییر شکل این ناحیه شود.
اسکولیوز مادرزادی
کسانی که به اسکولیوز مادرزادی مبتلا هستند در اثر تغییر شکل مهرهها یا دندهها هنگام تولد دچار انحراف ستون فقرات میشوند. معمولا عوامل مختلفی روی این تغییر شکل تاثیر میگذارند که شامل جدا نشدن مهرهها، شکل گیری ناقص مهرهها و ترکیبی از هر دو هستند.
از کجا بفهمیم اسکولیوز چند درجه است؟
اکنون که با تعریف این بیماری آشنا شدیم، این سوال پیش میآید که از کجا بفهمیم اسکولیوز چند درجه است؟ اسکولیوز یا انحنای ستون فقرات با ایجاد برجستگی قابل مشاهده در یکی از کتفها باعث کمردرد و اختلال در تنفس میشود. برای تعیین شدت این عارضه از زاویه کوب استفاده میشود تا زاویه بین مهرههای کج شده بخش بالا و پایین انحنا به دست بیاید. معمولا برای اندازهگیری انحراف ستون فقرات با استفاده از زاویه کوب از تصاویر ایکس – ری هم استفاده میشود.
بعد از اینکه پزشک درجه اسکولیوز ستون فقرات را تشخیص داد نسبت به راههای درمانی آن برای بیمار اقدامات لازم را انجام میدهد. برای مثال در صورتی که زاویه منحنی تا ۲۰ درجه باشد، استفاده از بریس و شرکت در جلسات فیزیوتراپی راه موثری برای درمان این عارضه است. اما در صورتی که انحنا بیشتر از ۴۰ درجه باشد، برای درمان و بهبودی کامل باید جراحی انجام شود.
آیا بیماری اسکولیوز خطرناک است؟
پاسخ به این سوال که آیا بیماری اسکولیوز خطرناک است یا خیر به این بستگی دارد که زاویه انحراف ستون فقرات چند درجه بوده و عارضه چقدر شدت پیدا کرده است. به طور کلی در بیشتر موارد انحنای ستون فقرات بیماری خطرناکی نیست؛ زیرا معمولا خفیف است و نیازی به درمان فوری ندارد. البته در موارد شدیدتر ممکن است باعث ایجاد درد مزمن (مخصوصا در ناحیه کمر)، مشکلات تنفسی، مشکلات قلبی یا مشکلات ظاهری شود.
آیا اسکولیوز باعث فلج شدن میشود؟
این بیماری در ۸ مورد از ۱۰ مورد هیچ علت خاصی ندارد و با استفاده از بریس، شرکت در جلسات فیزیوتراپی، جراحی و… اسکولیوز درمان میشود. اما سوال اینجاست که آیا اسکولیوز باعث فلج شدن میشود؟ همانطور که گفتیم این عارضه خطرناک نیست، مگر اینکه شدت عارضه زیاد باشد. در این صورت باعث چرخش غیرطبیعی شانهها و بیرون زدگی دندهها از یک طرف بدن میشود. در موارد بسیار نادر، انحراف ستون فقرات میتواند باعث فلج شدن هم شود. در این صورت فرد مبتلا به این عارضه برای انجام برخی کارها ناتوان بوده و باید از ویلچر استفاده کند.
اسکولیوز و دیسک کمر چه ارتباطی دارند؟
از آنجایی که اسکولیوز باعث ایجاد انحراف در ستون فقرات میشود، خیلی از افراد تصور میکنند که اسکولیوز و دیسک کمر با هم در ارتباط هستند. این بیماری از انحراف بیش از حد و خم شدن استخوانهای اطراف ستون فقرات به وجود میآید. بنابراین ممکن است فشاری را روی دیسکهای میان مهرهای در قسمت کمر ایجاد کند. در اسکولیوز کمر با فشرده شدن دیسکها و تغییر شکل فضای بین مهرهها، فشار زیادی به نخاع و کمر وارد میشود.
اسکولیوز چگونه به وجود می آید؟
با توجه به بروز این بیماری در سنین مختلف، احتمالا برای شما هم سوال پیش آمده که اسکولیوز چگونه به وجود می آید؟ معمولا انحراف ستون فقرات یا به شکل ساختاری است که بهصورت دائمی ایجاد شده و علت آن مربوط به وضعیت پزشکی و آسیب دیدگی میشود. همچنین ممکن است به شکل غیر ساختاری و موقتی بوده و به دلیل خاصی ستون فقرات را دچار انحراف و کجی کرده باشد.
علت اسکولیوز چیست؟
درست است که هنوز علت دقیق این عارضه مشخص نشده اما تا الان عوامل ارثی بیشترین نقش را در ایجاد اسکولیوز داشتهاند. اگر میخواهید بدانید که علت اسکولیوز چیست؟ باید بگوییم که انحراف ستون فقرات اغلب به دلایل زیر ایجاد میشود:
- نقص مادرزادی
- ناهنجاریهای نخاعی
- آسیب و عفونت ستون فقرات
- فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی
- سابقه جراحی قفسه سینه در کودکی
علت اسکولیوز در بزرگسالان
انواع اسکولیوز در بزرگسالان را میتوان در یکی از دو دسته زیر قرار داد:
اسکولیوز ایدیوپاتیک
این عارضه مربوط به افرادی است که از دوران کودکی و نوجوانی دچار انحراف ستون فقرات شدهاند و در بزرگسالی هم درگیر این عارضه هستند. در این نوع بیماری ممکن است زاویه انحنای ستون فقرات در سال حدود ۰.۵ تا ۲ درجه بیشتر شود.
اسکولیوز اکتسابی
نوع دیگری از انحراف ستون فقرات است که در بزرگسالی و به دلیل تخریب پیشرونده دیسکهای کمر ایجاد میشود. در این نوع عارضه، انحطاط دیسک همراه با کاهش ارتفاع است. بنابراین با تخریب سریع یک طرف دیسک نسبت به سمت دیگر، به یک طرف ستون فقرات فشار بیشتری آمده و این موضوع باعث ایجاد اسکولیوز میشود.
علائم اسکولیوز
اسکولیوز یک عارضه اسکلتی است که میتواند شکل نواحی پشت و کمر را تغییر دهد. در صورت مشاهده هر یک از علامتهای زیر احتمالا به این بیماری مبتلا شدید. علائم اسکولیوز عبارتند از:
- مشکلات تنفسی
- کجی قفسه سینه
- کجی خط دید چشم
- کوتاه بودن یک پا از پای دیگر
- متمایل بودن بدن به یک سمت
- بیرون زدگی دندهها در حالت خم
- جلوتر بودن یک شانه ازشانه دیگر
- بالاتر بودن یا جلوتر بودن یک سمت لگن
تشخیص انحراف ستون فقرات
اولین گام برای درمان بیماریها، تشخیص درست است. فرد مبتلا برای تشخیص شدت و علت ایجاد اسکولیوز باید به پزشک متخصص مراجعه کند تا با انجام معاینات بالینی وجود انحراف ستون فقرات و دردهای عضلانی را مورد بررسی قرار دهد. در صورت مشاهده یک وضعیت غیر عادی و برای تشخیص تخصصیتر از آزمایشات سی تی اسکن یا MRI کمک گرفته میشود.
عکس اسکولیوز خفیف
پزشکان برای درمان اسکولیوز به شدت بیماری توجه میکنند. در صورتی که این بیماری علائم شدید یا درد ایجاد نکند از نوع خفیف است. در زیر، عکس اسکولیوز خفیف را میبینید که با کمک آن میتوانید شدت بیماری خود را تشخیص دهید:
عوارض اسکولیوز ستون فقرات
در بیشتر موارد انحراف ستون فقرات در افراد مبتلا از نوع خفیف است. اما به طور کلی اسکولیوز میتواند عوارض جانبی زیر را هم به همراه داشته باشد:
- عوارض ظاهری: جابهجایی کمر، تنه و پهلو در کنار برجستگی دندهها و عدم توازن لگن و شانهها از جمله عوارض ظاهری اسکولیوز است.
- مشکلات کمر: افرادی که در کودکی مبتلا به این عارضه شدهاند در بزرگسالی ممکن است به دلیل کج شدن پشت، به دردهای مزمن و دیسک کمر مبتلا شوند.
- مشکلات تنفسی: افراد مبتلا به اسکولیوز شدید به دلیل ایجاد فشار به ریهها، سختتر نفس میکشند.
تاثیر اسکولیوز در قد
اسکولیوز یا پشت کج ممکن است تاثیر مستقیمی روی کوتاهی قد داشته باشد. در افرادی که انحراف ستون فقرات در آنها شدید است، به دلیل به هم خوردن توازن عضلات و فشرده شدن دیسکهای میان مهرهای ممکن است قد فرد کوتاهتر دیده شود.
روشهای درمان اسکولیوز
آیا میخواهید بدانید اسکولیوز چگونه درمان میشود؟ با توجه به شدت انحنای ستون فقرات از روشهای گوناگونی برای درمان این عارضه استفاده میشود. معمولا کودکان مبتلا به انحنای خفیف به درمان خاصی احتیاج ندارند. اما در صورت شدت پیدا کردن بیماری ممکن است به جراحی یا جلسات فیزیوتراپی احتیاج داشته باشند. در ادامه روشهای درمان اسکولیوز را کامل توضیح میدهیم:
عمل اسکولیوز
گاهی اوقات برای صاف کردن انحراف ستون فقرات به جراحی اسکولیوز احتیاج است. برای جراحی هم از روشهای مختلفی مانند ایمپلنت، اتصال مهرههای ستون فقرات و فیوژن استفاده میشود. در روش فیوژن، جراح با همجوشی، دو یا چند مهره از ستون فقرات را به هم متصل میکند. بدین ترتیب با قرار گرفتن پروتز در بین مهرهها، عمل اسکولیوز تمام و توانایی حرکت مستقل از مهرهها گرفته میشود.
حرکات اصلاحی اسکولیوز
تمرینات مختلفی وجود دارند که با تنظیم مجدد لگن، شانهها، قفسه سینه و ستون فقرات به درمان اسکولیوز کمک میکنند. در ادامه برای درمان انحراف ستون فقرات چند تا از بهترین حرکات اصلاحی اسکولیوز را به شما آموزش میدهیم:
- روی شکم دراز کشیده و از یک نفر بخواهید که کمر و لگن شما را با دست نگه دارد. سپس دستها را به پشت سر، حلقه و تنه خود را به پشتتان نزدیک کنید.
- در حالی که روی شکم دراز کشیدهاید، گردن خود را به یک سمت چرخانده و از یک نفر بخواهید که کمر و لگن شما سفت را نگه دارد. سپس دست سمتی را که به برجستگی شما نزدیک است به زانوی همان طرف نزدیک کرده و دست دیگر را از بالای سرتان رو به بالا بکشید.
- روی شکم دراز کشیده و با دو دست خود لبه تخت را نگه دارید. سپس از یک نفر بخواهید که از قسمت ران، پاهای شما را از روی میز بلند کند.
- به حالت سجده قرار گرفته و طوری خم شوید که شکم روی پاها قرار بگیرد. سپس دو دست خود را به سمت جلو کشیده و کف دستها را روی زمین قرار دهید.
- روی سمت برجسته پشت به پهلو دراز کشیده و از کسی بخواهید که لگن شما را سفت نگه دارد. سپس یک حوله لوله شده را زیر قسمت برجسته پشت خود قرار داده و سعی کنید که دستهایتان را با عبور دادن از سرتان به زمین نزدیک کنید.
بیشتر بخوانید : آیا اسکولیوز قابل درمان است؟
تمرینات اسکولیوز
ورزش برای اسکولیوز خیلی مفید است و یکی از بهترین روشهای درمان برای کاهش انحراف ستون فقرات محسوب میشود. در ادامه چند مورد از بهترین تمرینات اسکولیوز برای درمان این عارضه را به شما توضیح میدهیم:
گرم کردن ستون فقرات بهصورت چرخشی
در حالتی که صاف نشستهاید، بازوها را از قسمت آرنج خم کنید. سپس چانه را بالا نگه داشته و بازوها را تا سطح شانه بالا بیاورید. در نهایت با تعیین یک نقطه در پشت سر، گردن و بالاتنه را به آن سمت بچرخانید.
کشش مهرههای گردن
سر و گردن را صاف و رو به جلو نگه داشته و دستهایتان را به پشت سر گره بزنید. آرنجها را نزدیک هم نگه داشته و سر را به عقب بکشید. به مدت ۵ ثانیه در حالت گفته شده بمانید و بعد به حالت اولیه برگردید.
کشش مهرههای کمر
دستها را روی زانو قرار داده، رو به بالا نگاه کنید و در همان حالت به کمر خود قوس دهید. سپس زانوها را با انگشتان خود بالا بکشید یا با کف دست، آنها را فشار دهید. یادتان باشد که حین انجام این حرکت، ۵ ثانیه در همان حالت بمانید و حتما چانه را بالا نگه دارید.
خم شدن به پهلو
یک دست را روی کمر یعنی دقیق جایی که انحراف به آن سمت است قرار داده و حین خم شدن، فشار را بیشتر کنید. این حرکت را بین ۵۰ تا ۱۰۰ بار انجام دهید.
جدیدترین روش درمان اسکولیوز
امروزه روشهای غیر جراحی مانند استفاده از بریس، گچ گرفتن، ماساژ درمانی و شرکت در جلسات فیزیوتراپی، جدیدترین روش درمان اسکولیوز هستند. ورزش و داشتن فعالیت بدنی منظم میتواند انحراف ستون فقرات را تا حد قابل توجهی کاهش دهد. بدین ترتیب با انجام تمرینات تقویتی، بیمار عضلات پشتی و شکمی را تقویت کرده و خمیدگی ستون فقرات را کاهش میدهد. انجام ورزشهایی مانند یوگا و پیلاتس هم روی تعادل، انعطاف و قدرت عضلانی شما تاثیر میگذارد. به طور کلی فیزیوتراپی به کمک حرکات اصلاحی باعث افزایش توانایی شما در انجام فعالیتهای مختلف میشود و علاوه بر جلوگیری از پیشرفت اسکولیوز، تکنیکهای تنفسی موثر برای بهبود این عارضه را هم به شما آموزش میدهد.
اسکولیوز تا چه سنی قابل درمان است
معمولا انحراف ستون فقرات در کودکی ایجاد شده و تا بزرگسالی ادامه پیدا میکند. خوشبختانه برای درمان این عارضه هیچوقت دیر نیست. اما بهتر است در سنین ابتدایی و قبل عبور از مراحل رشد از پیشرفت آن جلوگیری شود. معمولا روشهای درمان این عارضه در کودکی با نتایج بهتری همراه هستند.
برای اسکولیوز به چه دکتری مراجعه کنیم؟
اکنون ممکن است این سوال برایتان پیش آمده باشد که برای اسکولیوز به چه دکتری مراجعه کنیم؟ جراح ستون فقرات میتواند با تشخیص نوع عارضه و علت ایجاد آن، به درمان انحنای ستون فقرات کمک کند. بنابراین برای تشخیص دقیق شدت انحراف ستون فقرات حتما باید فرد مبتلا توسط متخصص ارتوپد معاینه شود. در نهایت یا جراحی انجام شده یا پزشک متخصص بیمار را برای انجام تمرینات توانبخشی به فیزیوتراپیست ارجاع میدهد.
کلینیک اسکولیوز تهران
برای درمان انحراف ستون فقرات باید به مجهزترین مرکز ارتوپد فنی در تهران مراجعه کنید. خوشبختانه کلینیک دکتر تن صاف به عنوان کلینیک اسکولیوز در تهران با داشتن تجهیزات به روز، بهترین خدمات درمانی را به بیماران خود ارائه میدهد. همچنین دارای درمانگران ماهر و باتجربهای است و سعی دارد با پیشنهاد بهترین حرکات اصلاحی، انحراف ستون فقرات شما را در کوتاهترین مدت درمان کند.
برای دریافت پیدیاف چکلیست توصیههای بهداشتی برای پیشگیری از اسکولیوز کلیک کنید.
سخن پایانی
اکنون که میدانید اسکولیوز ستون فقرات چیست و چگونه درمان میشود، باید بگوییم که این عارضه در بیشتر موارد خفیف است و خطری ندارد. اما ممکن است باعث ایجاد دردهای مزمن، تغییر ظاهر، کاهش اعتماد به نفس و اختلال در کیفیت زندگی فرد مبتلا شود. به همین دلیل پیشنهاد میشود در صورت بروز این عارضه، فرد به متخصص ارتوپد مراجعه کند تا با تشخیص زود هنگام، درمان مناسب برای جلوگیری از پیشرفت این عارضه آغاز شود. یادتان باشد هر چه زودتر درمان را شروع کنید، از ایجاد آسیبهای بیشتر جلوگیری میکنید.
سوالات متداول کاربران
-
برای اسکولیوز به چه دکتری مراجعه کنیم؟
جراح ستون فقرات: این پزشکان متخصص در جراحیهای ستون فقرات هستند و در صورت نیاز به عمل جراحی، بهترین گزینه برای درمان اسکولیوز میباشند.
ارتوپد: ارتوپدها نیز در درمان اسکولیوز نقش مهمی دارند. آنها میتوانند برای درمانهای غیر جراحی مانند بریس و فیزیوتراپی تجویز کنند.
فیزیوتراپیست: فیزیوتراپیستها با استفاده از تمرینات خاص، به تقویت عضلات اطراف ستون فقرات و بهبود وضعیت بدنی کمک میکنند.
نورولوژیست: در برخی موارد، اسکولیوز ممکن است ناشی از یک بیماری عصبی باشد. در این صورت، نورولوژیست میتواند به تشخیص و درمان علت اصلی بیماری کمک کند.
-
چه زمانی برای درمان اسکولیوز باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر متوجه هرگونه انحنای غیر طبیعی در ستون فقرات خود یا فرزندتان شدید، بهتر است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر علائمی مانند درد کمر، خستگی، مشکل در تنفس یا نامتقارنی شانهها و لگن را تجربه میکنید، باید به پزشک مراجعه کنید.
یک پاسخ
همیشه فکر میکردم اسکولیوز فقط به ژنتیک مربوطه، اما این توضیحات نشون داد که عوامل دیگه مثل وضعیت نشستن هم تأثیر دارن. خیلی مفید بود!